22/09/2021
Dựa trên ước tính tỷ lệ tử vong năm 2019 của Tổ chức Y tế Thế Giới (WHO) 183 quốc gia, đã xem xét xếp hạng các trường hợp tử vong do ung thư có thể vượt qua bệnh tim mạch, là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong sớm ở độ tuổi 30 – 70.
Với bạn, bạn nghĩ ung thư từ đâu tới và bạn có thể làm gì từ bây giờ cho tương lai?
Bài viết này cung cấp cho bạn những thông tin về bệnh ung thư, một căn bệnh luôn là cú sốc với với người bệnh khi nhận được kết quả
Ung thư là một bệnh lý liên quan tới đột biến gen, từ sự di truyền, cũng có thể là những biến cố phát sinh trong cuộc đời mỗi cá nhân.
Trước nay chúng ta vẫn hiểu sơ sài rằng ung thư đơn thuần là sự phát triển khối u ở những nơi nhất định. Thực tế ung thư có thể bắt đầu ở bất kỳ đâu từ một trong hàng ngàn tỷ tế bào trong cơ thể.
Xuất phát từ những lỗi trong quá trình phần chia tế bào hoặc tổn hại từ DNA gây ra bởi những phơi nhiễm nhất định từ môi trường bên ngoài.
Bình thường các tế bào của con người được tạo ra, phát triển, nhân lên (qua sự chia tế bào) để tạo ra tế bào mới khi cơ thể cần. Và những tế bào già hoặc hư hỏng chết đi và được thay thế bởi các tế bào mới.
Khi trật tự này bị phá vỡ, các tế bào liên tục trong trạng thái chiến đấu, không bị ảnh hưởng bởi “hiệu lệnh” dừng phần chia, cũng không “chết theo chương trình – apoptosis” là cách cơ thể đào thải những tế bào không cần thiết. Tế bào cũ tiếp tục tăng sinh tế bào mới một cách không kiểm soát, tạo thành khối u.
Bao gồm những yếu tố không nằm trong tầm kiểm soát của chúng ta như tuổi tác và di truyền. Mặt khác là do chúng ta tiếp xúc nhiều với các hóa chất, cũng như một vài hành vi nhất định.
Dưới đây là một số yếu tố nguy cơ được biết đến nhiều nhất gây ra bệnh ung thư:
Cơ thể tự có cơ chế riêng để loại bỏ các DNA bị hư hỏng trước khi chúng có cơ hội phát triển thành ung thư. Tuy nhiên cơ chế này giảm xuống khi chúng ta già đi.
Tuổi cao là yếu tố nguy cơ quan trọng nhất đối với ung thư và các bệnh lý khác. Tỷ lệ mắc ung thư nói chung tăng đều đặn khi tuổi tác tăng lên.
Theo dữ liệu thống kê từ Chương trình Theo dõi, Dịch tễ và Kết quả của Viện Ung thư Quốc gia Hoa Kỳ, độ tuổi trung bình được chẩn đoán mắc ung thư là 66 tuổi. Nhưng ung thư xương, bệnh bạch cầu thường được chẩn đoán dưới 20 tuổi. 1
Bạn có biết điều này? Rượu có thể làm tăng nguy cơ ung thư miệng, cổ họng, thực quản, thanh quản, gan và vú, đại trực tràng. Theo GLOBOCAN 2020, tỷ lệ mắc cao nhất là ung thư gan đứng hàng đầu tại nước ta.2
Ảnh nguồn Internet.
Nguy cơ tăng lên theo lượng rượu mà một người uống.
Nguy càng cao hơn ở những người đồng thời uống rượu và hút thuốc lá.
Để biết thêm thông tin, hãy xem chuyên mục Lợi và hại của rượu
Sử dụng thuốc lá là nguyên nhân hàng đầu gây ung thư và tử vong do ung thư, đặc biệt là ung thư phổi (đứng thứ 2).2
Ảnh nguồn Internet.
Những người hút thuốc lá hoặc người thường xuyên hít phải khói thuốc lá thụ động có nguy cơ mắc ung thư cao vì sản phẩm thuốc lá và khói thuốc chứa nhiều hóa chất làm tổn thương DNA.
Những người béo phì có thể tăng nguy cơ mắc một số loại ung thư, gồm ung thư vú (ở phụ nữ qua thời kì mãn kinh), đại tràng, trực tràng, nội mạc tử cung, thực quản, thận, tuyến tụy, túi mật.
Được phát hiện nhiều nhất, gây ra 80% ung thư cổ tử cung.
Vacxin HPV ngăn ngừa được hầu hết các bệnh ung thư liên quan HPV và có thể tiếp cận dễ dàng, nhưng vẫn có nhiều người không tiêm nó.
HIV gây ra hội chứng suy giảm miễn dịc ở người (AIDS). Bản thân HIV không gây ung thư, nhưng làm suy yếu cả hệ thống miễn dịch, giảm khả năng chống lại các bệnh nhiễm trùng khác gây ung thư.
Nhiễm virus mãn tính có thể gây ung thư gan.
Khuyến cáo mọi người, đặc biệt những người có nguy cơ lây nhiễm cao nên tiêm vắc xin phòng ngừa HBV. Hiện tại chưa có vắc xin phòng ngừa HVC, những những liệu pháp mới có thể chữa khỏi cho người bị nhiễm HVC
Sự bức xạ: Đủ năng lượng để phá hủy DNA và gây ung thư. Các bức xạ thấp hơn như ánh sáng nhìn thấy và từ điện thoai di động, không được phát hiện là gây ung thư ở người.
Được giải phóng ở các nhà máy điện hạt nhân, vũ khí nguyên tử. một số thủ thuật y tế như chụp X-quang ngực, chụp CT, chụp cắt lớp phát xạ positron (PET) và xạ trị cũng có thể tổn thương tế bào dẫn đến ung thư. Tuy nhiên, rủi ro từ thủ thuật y tế này rất nhỏ, và lợi ích từ chúng luôn lớn hơn rủi ro.
Ánh sáng mặt trời: bức xạ từ tia cực tím (UV) có thể gây ung thư da. Khuyến khích làm mọi điều có thể để bảo vệ làn da khỏi ánh sáng mặt trời.
Ngày nay, ung thư không còn là điều bí ẩn, những lý giải về tương tác giữa nhiễm trùng, môi trường và di truyền không còn là mâu thuẫn mà đều thuộc một lý thuyết phức tạp nhưng thống nhất.
Giới chuyên gia khuyên rằng “chúng ta không nên coi ung thư là dấu chấm hết”, cùng với sự phát triển của khoa học, ung thư có thể được chữa khỏi nếu được tiếp cận sớm hơn và được điều trị đúng cách.
Một điều chúng ta có thể thay đổi ngay từ bây giờ là bớt và bỏ hút thuốc lá, bớt uống rượu, rèn luyện sức khỏe, kiểm soát cân nặng. Tạo thói quen khám sức khỏe tổng quát định kỳ có thể kịp thời phát hiện bệnh và chữa trị. Tất cả đều giúp bạn giảm nguy cơ ung thư và rất nhiều bệnh lý khác ở thì tương lai, kể từ bây giờ.
DS. Đàm Thị Nga - Dược
Thông tin được bảo trợ bởi Liên Chi Hội Lão Khoa TP Hồ Chí Minh
