Khó tiêu chức năng là gì? 

Khó tiêu chức năng (KTCN): Là sự hiện diện cơn đau tái diễn hoặc mạn tính hoặc cảm giác khó chịu tập trung ở vùng bụng trên (trên rốn đến mỏm ức) mà không do bất kỳ nguyên nhân cấu trúc, hệ thống hoặc chuyển hóa nào gây ra. 

Đây là một vấn đề khá phổ biến, rất thường gặp với các tên gọi khác nhau như: đau dạ dày không do loét hoặc khó tiêu không do loét hoặc rối loạn tiêu hóa. Mặc dù bệnh không nguy hiểm đến tính mạng nhưng đôi khi lại làm suy giảm chất lượng cuộc sống của bệnh nhân. Đặc biệt bệnh lý này thường ảnh hưởng đến người trẻ tuổi hơn là người lớn tuổi, phụ nữ hơn nam giới. 

Những biểu hiện của chứng khó tiêu chức năng là gì? 

Lâm sàng biểu hiện bằng hai hội chứng: 

1. Hội chứng khó chịu sau ăn: Bao gồm một hoặc hai triệu chứng sau đây: 

• Khó chịu, đầy bụng sau ăn: xảy ra sau bữa ăn bình thường, ít nhất là vài lần một tuần 
• Mau no: Làm bệnh nhân không thể ăn hết một bữa ăn bình thường, và xảy ra ít nhất là vài lần một tuần 

* Các tiêu chuẩn xảy ra trong vòng 3 tháng gần đây với triệu chứng khởi phát ít nhất 6 tháng trước khi được chẩn đoán. 

 2. Hội chứng đau thượng vị: Bao gồm tất cả các triệu chứng: 

• Đau hoặc nóng rát:thường xuyên,vị trí thượng vị, từ trung bình đến nặng, ít nhất một lần một tuần, 
• Và KHÔNG: Đau ở vùng bụng hoặc ngực khác,giảm sau khi đi tiêu hoặc trung tiện, đủ tiêu chuẩn chẩn đoán sỏi túi mật hoặc rối loạn cơ vòng Oddi 

Các tiêu chuẩn xảy ra trong vòng 3 tháng gần đây với triệu chứng khởi phát ít nhất 6 tháng trước khi được chẩn đoán. 

Nguyên nhân của chứng khó tiêu chức năng là gì? 

Hiện nay vẫn chưa xác định được chính xác nguyên nhân của khó tiêu chức năng. Tuy nhiên nhiều nghiên cứu gần đây cho thấy vai trò của “trục não -ruột” trong một số bệnh lý đường tiêu hóa, trong đó có khó tiêu chức năng. Và đặc biệt chỉ chẩn đoán khó tiêu chức năng khi loại trừ khó tiêu thực thể (những tổn thương trên thực quản- dạ dày gây ra triệu chứng khó tiêu). 

Yếu tố nguy cơ nào dễ gây chứng khó tiêu chức năng? 

• Giới tính nữ 
• Sử dụng một số loại thuốc giảm đau không kê đơn, chẳng hạn như aspirin và ibuprofen (Alaxan.., những loại khác), có thể gây ra các vấn đề về dạ dày.
• Hút thuốc 
• Lo lắng hoặc trầm cảm 
• Tiền sử bị lạm dụng thể chất hoặc tình dục thời thơ ấu 
• Nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori 

Vậy khi nào cần đến gặp bác sĩ khi bị khó tiêu chức năng? 

Nên đi khám bác sĩ nếu bạn gặp các dấu hiệu và triệu chứng dai dẳng trên. Và đi khám ngay lập tức nếu bạn gặp phải các dấu hiệu sau: 

• Nôn ra máu
• Đi cầu ra máu hoặc phân sẫm màu, đen như hắc ín (bã càfe) 
• Khó thở
• Đau lan đến hàm, cổ hoặc cánh tay của bạn
• Sụt cân không giải thích được

Chẩn đoán khó tiêu chức năng bằng những cách như thế nào? 

Bằng cách khám lâm sàng, sau đó làm các xét nghiệm chẩn đoán nguyên nhân và loại trừ những bệnh lý khác có triệu chứng tương tự. Bao gồm: 

• Xét nghiệm máu. Giúp loại trừ các bệnh lý khác có triệu chứng tương tự. 
• Xét nghiệm tìm vi khuẩn HP. Vi khuẩn Helicobacter Pylori (H. pylori) ngoài gây viêm loét dạ dày, ung thư dạ dày và gây khó tiêu chức năng. Các phương pháp xét nghiệm tìm H. pylori hiện nay như: xét nghiệm kháng thể Hp trong máu, xét nghiệm kháng nguyên Hp trong phân, dịch, niêm mạc dạ dày và qua hơi thở. 
• Nội soi dạ dày. Phương pháp rất hữu ích hiện nay, thông qua ống nội soi mềm sẽ được đưa xuống họng để quan sát thực quản, dạ dày và đoạn đầu ruột non (tá tràng). Đồng thời giúp lấy mẫu mô làm Clotest tìm Hp hoặc sinh thiết mô tá tràng để xác định tình trạng viêm. 

ThS. BS. CK2. Trần Kinh Thành 

Khoa Tiêu Hóa - Bệnh viện Nhân Dân 115 

Tài liệu tham khảo: 

1. Asian consensus report on functional dyspepsia 
2. Khó tiêu chức năng: Phác đồ điều trị ngoại trú Bệnh viện nhân dân 115 
3. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/functional-dyspepsia/symptoms-causes/syc-20375709