Hiểu về Alzheimer

Bạn đã từng nghe nói đến Sa sút trí tuệ thể Lewy

20/03/2023

1. Sa sút trí tuệ thể Lewy là gì? Nguyên nhân gây sa sút trí tuệ thể Lewy?

Sa sút trí tuệ thể Lewy (LBD) xảy ra khi thể Lewy tích tụ trong các phần não thực hiện chức năng kiểm soát trí nhớ, suy nghĩ và cử động. Thể Lewy là sự lắng đọng bất thường của một loại protein gọi là alpha-synuclein. Các nhà nghiên cứu không biết chính xác tại sao chúng được hình thành. Nhưng họ biết rằng một số bệnh lý khác, chẳng hạn như bệnh Parkinson, cũng liên quan đến việc tích tụ loại protein đó.

Hình 1 Sa sút trí tuệ Lewy có liên quan đến việc tích tụ thể Lewy trong một số phần não

Hình 1 Sa sút trí tuệ Lewy có liên quan đến việc tích tụ thể Lewy trong một số phần não

2. Có những loại sa sút trí tuệ thể Lewy nào? Tại sao bệnh nhân và người nhà cần lưu tâm?

Có hai loại sa sút trí tuệ thể Lewy là sa sút trí tuệ thể Lewy và sa sút trí tuệ do bệnh Parkinson. Cả hai loại đều do những thay đổi cơ bản giống nhau trong não gây ra. Theo thời gian, những thay đổi này có thể dẫn đến các triệu chứng tương tự. Sự khác biệt chính là thời điểm bắt đầu xuất hiện các triệu chứng về lối suy nghĩ và cử động.

Trong chứng sa sút trí tuệ thể Lewy, vấn đề suy nghĩ của người bệnh có những sự thay đổi bất thường về khả năng chú ý cũng như sự tỉnh táo. Tình trạng ảo giác thị giác cũng là một triệu chứng xuất hiện sớm và liên quan đến các vấn đề cử động, chẳng hạn như cử động chậm, đi lại khó khăn và cứng cơ.

Trong chứng sa sút trí tuệ do bệnh Parkinson, các triệu chứng cử động sẽ xuất hiện trước và phù hợp với chẩn đoán bệnh Parkinson. Sau đó, các vấn đề về suy nghĩ, thay đổi tâm trạng và hành vi mới phát triển dần. Tuy nhiên, không phải ai mắc bệnh Parkinson cũng sẽ mắc chứng sa sút trí tuệ.

Việc xác định một người mắc loại sa sút trí tuệ thể Lewy nào là điều quan trọng. Điều này giúp xác định phương pháp điều trị phù hợp với các triệu chứng và để hiểu bệnh có thể tiến triển như thế nào. Ví dụ, một số người bị sa sút trí tuệ thể Lewy có thể không gặp phải các vấn đề đáng kể về cử động, chẳng hạn như thường xuyên bị ngã và lắc trong vài năm. Trong khi những người khác có thể gặp phải các vấn đề này từ rất sớm. Việc dự đoán được bệnh tiến triển như thế nào sẽ giúp những người bị sa sút trí tuệ thể Lewy và gia đình của họ chuẩn bị cho những thay đổi cần thiết, chẳng hạn như để giúp ngăn ngừa té ngã.

3. Triệu chứng dấu hiệu của sa sút trí tuệ thể Lewy là gì?

Những người bị LBD không nhất thiết phải có tất cả triệu chứng liên quan đến bệnh. Cần thông báo với bác sĩ nếu bạn hoặc người thân trong gia đình có bất kỳ thay đổi đột ngột hoặc lớn lao nào về khả năng hoạt động hoặc hành vi.

Các triệu chứng phổ biến nhất của LBD bao gồm những thay đổi về nhận thức, cử động, giấc ngủ và hành vi.

Các triệu chứng nhận thức của sa sút trí tuệ thể Lewy

LBD gây ra những thay đổi trong khả năng tư duy. Những thay đổi này có thể bao gồm:

  • Ảo giác thị giác hoặc nhìn thấy những thứ không có ở hiện tại. Ảo giác thị giác xảy ra ở 80% những người bị LBD. Triệu chứng này thường xuất hiện rất sớm. Ảo giác phi thị giác, thì ít phổ biến hơn nhưng cũng có thể xảy ra. Ảo giác phi thị giác là việc nghe hoặc ngửi thấy những thứ không tồn tại ở hiện tại
  • Những thay đổi đột ngột về sự tập trung, chú ý và tỉnh táo từ ngày này sang ngày khác và đôi khi suốt cả ngày. Các ý tưởng của người bệnh có thể lộn xộn, không rõ ràng hoặc phi logic. Triệu chứng này phổ biến ở LBD và có thể giúp phân biệt nó với bệnh AlzheimerMất khả năng suy nghĩ nghiêm trọng gây trở ngại cho các hoạt động hàng ngày. Không giống như chứng mất trí nhớ của bệnh Alzheimer, các vấn đề về trí nhớ có thể không rõ ràng lúc đầu nhưng thường biểu hiện rõ hơn khi bệnh LBD tiến triển. Những thay đổi khác liên quan đến suy nghĩ có thể bao gồm khả năng phán đoán kém, nhầm lẫn về thời gian và địa điểm, khó khăn với ngôn ngữ và các con số.
Hình 2: Người mắc sa sút trí tuệ thể Lewy có thể gặp ảo giác thị giác hoặc phi thị giác
Hình 2: Người mắc sa sút trí tuệ thể Lewy có thể gặp ảo giác thị giác hoặc phi thị giác

Các triệu chứng về vận động của sa sút trí tuệ thể Lewy 

Một số người bị LBD có thể không gặp vấn đề đáng kể về việc vận động trong vài năm. Tuy nhiên, số khác có thể phải đối mặt từ sớm. Lúc đầu, các triệu chứng về cử động có thể rất nhẹ và dễ bị bỏ qua, chẳng hạn như việc thay đổi chữ viết tay.

Các vấn đề về cử động thường gặp có thể bao gồm:

  • Cứng cơ, cơ trở nên ít linh hoạt.
  • Bước đi xáo trộn, chuyển động chậm hoặc giữ tư thế đứng yên.
  • Run hoặc lắc, phổ biến nhất là khi nghỉ ngơi.
  • Gặp các vấn đề về thăng bằng, té ngã nhiều lần.
  • Tư thế khom lưng.
  • Mất khả năng phối hợp.
  • Chữ viết tay nhỏ hơn bình thường.
  • Giảm biểu hiện qua nét mặt.
  • Khó nuốt.
  • Giọng yếu.

Các triệu chứng về giấc ngủ của sa sút trí tuệ thể Lewy

Rối loạn giấc ngủ phổ biến ở những người bệnh LBD, nhưng thường không được chẩn đoán. Chuyên gia về giấc ngủ có thể giúp chẩn đoán và điều trị rối loạn giấc ngủ. Các rối loạn liên quan đến giấc ngủ gặp ở những người bị LBD có thể bao gồm:

  • Rối loạn hành vi giấc ngủ REM.
  • Buồn ngủ nhiều vào ban ngày (ngủ từ hai tiếng trở lên trong ngày).
  • Mất ngủ.
  • Hội chứng chân không yên.

Hình 3: Người bệnh sa sút trí tuệ thể Lewy có thể gặp các vấn đề về giấc ngủ

Hình 3: Người bệnh sa sút trí tuệ thể Lewy có thể gặp các vấn đề về giấc ngủ

Các triệu chứng hành vi và tâm trạng của sa sút trí tuệ thể Lewy

Những thay đổi về hành vi và tâm trạng có thể xảy ra khi mắc LBD. Các thay đổi này có thể trở nên tồi tệ hơn khi khả năng tư duy của người bệnh suy giảm. Những thay đổi này có thể bao gồm:

  • Trầm cảm.
  • Thờ ơ hoặc thiếu quan tâm đến các hoạt động/sự kiện bình thường hàng ngày và ít tương tác xã hội.
  • Lo lắng và các biểu hiện tương tự. Chẳng hạn như hỏi đi hỏi lại cùng một câu hỏi hoặc tức giận/sợ hãi khi người thân không có mặt.
  • Kích động, bồn chồn và các hành vi liên quan. Ví dụ: đi tới đi lui, vặn vẹo tay, không có khả năng ổn định, cáu kỉnh, liên tục lặp lại các từ hoặc cụm từ nào đó.
  • Hoang tưởng, tin tưởng hoặc quan niệm về một điều sai lầm một cách mạnh mẽ mà không có bằng chứng. Ví dụ, người bệnh có thể nghĩ rằng vợ/chồng của mình đang ngoại tình hoặc người thân đã mất từ lâu vẫn còn sống.
  • Hoang tưởng hoặc mất lòng tin cực độ đối với người khác. Chẳng hạn như nghi ngờ rằng mọi người đang lấy hoặc che giấu đồ vật nào đó.

Các triệu chứng khác của sa sút trí tuệ thể Lewy

Những người bị LBD cũng có thể trải qua những thay đổi đáng kể. Đặc biệt là trong phần hệ thống thần kinh điều chỉnh các chức năng tự động như tim, tuyến và cơ. Người bệnh có thể:

  • Thay đổi nhiệt độ cơ thể.
  • Gặp các vấn đề về huyết áp.
  • Chóng mặt.
  • Ngất xỉu.
  • Thường xuyên té ngã.
  • Nhạy cảm với nóng và lạnh.
  • Rối loạn chức năng tình dục.
  • Tiểu không tự chủ.
  • Táo bón.
  • Khứu giác kém.

4. Sa sút trí tuệ thể Lewy được điều trị như thế nào?

Không có cách chữa trị LBD, nhưng có thể điều trị để giảm các triệu chứng:

  • Thuốc có thể giúp giảm một số triệu chứng về nhận thức, cử động và tâm thần.
  • Vật lý trị liệu có thể giúp giải quyết các vấn đề về vận động.
  • Trị liệu nghề nghiệp có thể giúp tìm cách thực hiện các hoạt động hàng ngày dễ dàng hơn.
  • Liệu pháp ngôn ngữ có thể giúp cải thiện tình trạng khó nuốt, khó nói to và rõ ràng.
  • Tư vấn sức khỏe tâm thần có thể giúp những người mắc LBD và gia đình họ học cách quản lý  những cảm xúc và hành vi tốt hơn. Cũng có thể giúp họ lập kế hoạch cho tương lai.
  • Liệu pháp âm nhạc hoặc nghệ thuật có thể làm giảm lo lắng và cải thiện sức khỏe.
  • Các nhóm hỗ trợ cũng có thể hữu ích cho những người bị LBD và những người chăm bệnh. Các nhóm hỗ trợ có thể hỗ trợ về mặt cảm xúc và xã hội. Đây cũng là nơi mọi người có thể chia sẻ các mẹo về cách xử trí với những khó khăn hàng ngày.

Từ một số dấu ấn sinh học, người ta có thể chẩn đoán sớm chứng sa sút trí tuệ thể Lewy. Sự tiếp cận hỗ trợ, chẩn đoán và điều trị càng sớm sẽ giúp bệnh nhân cải thiện tình trạng càng tốt. Hãy đến gặp bác sĩ nếu bạn có các dấu hiệu bất thường để được hỗ trợ chính xác và kịp thời.

Tài liệu tham khảo

  1. Lewy Body Dementia. medlineplus.gov. Available from: https://medlineplus.gov/lewybodydementia.html
  2. What Is Lewy Body Dementia? | National Institute on Aging. www.nia.nih.gov. Available from: https://www.alzheimers.gov/alzheimers-dementias/lewy-body-dementia
  3. National Institute on Aging. What Is Lewy Body Dementia? Causes, Symptoms, and Treatments. National Institute on Aging. 2021. Available from: https://www.nia.nih.gov/health/what-lewy-body-dementia-causes-symptoms-and-treatments
  4. Sanford AM. Lewy body dementia. Clinics in geriatric medicine. 2018 Nov 1;34(4):603-15.
  5. Gomperts SN. Lewy body dementias: dementia with Lewy bodies and Parkinson disease dementia. Continuum: Lifelong Learning in Neurology. 2016 Apr;22(2 Dementia):435.
  6. Sezgin M, Bilgic B, Tinaz S, Emre M. Parkinson's disease dementia and Lewy body disease. InSeminars in neurology 2019 Apr (Vol. 39, No. 02, pp. 274-282). Thieme Medical Publishers.
Chia sẻ: